Artikel: Hoe kan het burgerperspectief bij de overheid vaste voet aan de grond krijgen?
Het bestuursrecht is volop in beweging. De overheid zou zich meer responsief, dienstbaar en burgergericht moeten opstellen. Bert Marseille, Liesbeth Hulst en Nick Steenhagen analyseren in een bijdrage aan het NJB, aan de hand van inzichten uit de psychologie, wat er voor nodig is om al die goede voornemens weerklank te laten vinden op de werkvloer bij de overheid – en hoe juristen kunnen bijdragen.
Of het burgerperspectief bij de overheid vaste voet aan de grond krijgt, is een kwestie van ‘weten, kunnen en willen’.
Ambtenaren lijken nu regelmatig niet te ‘weten’ dat zij juridisch gezien wel degelijk beslissingsruimte hebben om rechtsregels en politieke instructies te voegen naar de specifieke omstandigheden van het geval. Juridische professionals, zoals wetgevingsjuristen, rechters, rechtswetenschappers en juridische opleiders, kunnen dat niet-weten bij de (regelgeoriënteerde) overheidsambtenaren verhelpen door de speelruimte die regels en jurisprudentie bieden, expliciet te benoemen.
In de tweede plaats is het ‘kunnen’ van belang. Juridische professionals hebben ook een rol in het verminderen van rolambiguïteit en roltegenstrijdigheid binnen de overheid, zodat ambtenaren in staat zijn burgergericht te werken. Dat kan door te laten zien hoe bij juridisch correcte, evenredige besluitvorming juist kan horen dat bestuursorganen het gesprek met de burger aangaat om oplossingen verkennen.
In de derde plaats is van belang dat ambtenaren burgergericht ‘willen’ werken. Daarvoor is nodig dat helderheid bestaat over wat van een goede ambtenaar wordt verwacht. Modern ambtelijk vakmanschap houdt meer in dan het volgen van regels en procedures. Het heeft ook een gespreksvoerende en oplossende dimensie. De bestuurlijke en ambtelijke top moet dit uitdragen en de gang van zaken en het klimaat op de werkvloer hierop inrichten. Als ambtenaren op de werkvloer dat ervaren en begrijpen waarom burgergericht werken belangrijk is en wat het omvat, vergroot dat de kans dat dat ook echt gebeurt.